فرشید اعرابی، یکی از پیشگامان موسیقی متال فارسی، هنرمندی است که با چهار آلبوم مستقل و سال‌ها فعالیت پرشور، راهی دشوار را برای این سبک در ایران هموار کرده است. او علاوه بر نوازندگی و خوانندگی در گروه‌های متال، در ساخت موسیقی فیلم و تئاتر نیز تجربه‌های متنوعی دارد. پروفایل هنری اعرابی نشان‌دهنده تعهد او به ژانری است که در فضای رسمی کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
سال‌های آغازین و تأثیرات موسیقایی
علاقه فرشید اعرابی به موسیقی از حدود پنج تا شش سالگی و تحت تأثیر خواهر بزرگ‌ترش شکل گرفت. در کودکی او بیشتر به موسیقی غیر فارسی گوش می‌داد: آثار Bee Gees، Supertramp و Tom Jones. در دوران دبیرستان اما، به طور جدی جذب راک شد و آثاری از Deep Purple، Black Sabbath، Pink Floyd و Ted Nugent را دنبال کرد. گرچه پدرش نوازنده تار بود، او هیچ‌گاه مایل به نواختن تار نشد. حضور پسرخاله‌اش، کامبیز رهبر—گیتاریستی که با ویگن و استودیوهای بزرگ آمریکا همکاری داشت—تأثیر عمیقی بر او گذاشت و واضح بود که مسیر او به سمت گیتار خواهد بود.
در سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸)، پس از موشک‌باران تهران، اعرابی با دوستش سِراج آشنا شد و آغاز به یادگیری گیتار کلاسیک کرد. اولین گیتار کلاسیک خود را از کوروش یغمایی (از اقوام دور) هدیه گرفت و یک سال بعد، در ۱۳۶۸ (۱۹۸۹)، نزد استاد کوروش موحد به فراگیری گیتار الکتریک پرداخت و نقطه عطف مسیر حرفه‌ای او رقم خورد.
ورود به عرصه موسیقی و دوران پاپ
قبل از فعالیت رسمی، اعرابی با گیتار کلاسیک قطعات خوانندگان مطرحی مانند حبیب، داریوش، ابی و فرهاد را در جمع‌های دوستانه اجرا می‌کرد. اما فعالیت رسمی او از سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵) و با همکاری با بیژن خاوری در ژانر پاپ آغاز شد. در همان دوره، با مصطفی رستمی (درامز) و بابک پورشریف (بیس) گروه سه‌نفره‌ای تشکیل دادند و رپرتوار آثار Pink Floyd و Grim Reaper را اجرا می‌کردند. با وجود فعالیت در پاپ، اعرابی همیشه سعی می‌کرد المان‌های راک را در تنظیم و اجرا وارد کند: کنسرت‌ها را با ریف‌های راک آغاز می‌کرد و گاهی قطعات پاپ را در سبک راک تنظیم می‌نمود. در همین دوره، او موسیقی فیلم «بادام های تلخ» را به صورت ارکسترال ساخت.
«پنهان»: تولد متال فارسی مجاز
یکی از مهم‌ترین نقاط کارنامه اعرابی، انتشار «پنهان»—اولین آلبوم هوی متال فارسی مجاز—است. تولید این آلبوم از سال ۱۳۷۵ (۱۹۹۶) آغاز شد و پس از هفت سال تلاش، در اسفند ۱۳۸۲ (۲۰۰۳) مجوز انتشار یافت.
- موانع و مبارزات: فرشید شخصاً برای گرفتن مجوز پیگیر بود و تقریباً شش ماه درگیر تأیید اشعار اعتراضی و سیاهی مانند «قلندران رهگذر از این زمانه» و «من از غروب خستم» شد.
- پذیرش و انتشار: با حمایت شرکت «پیغام سحر» و حسن تبریزیان، «پنهان» بالاخره مجوز گرفت. روی جلد آلبوم برای اولین بار عبارت «هوی متال» درج شد تا سبک آن مشخص شود و ستاره هشت‌پر به‌عنوان نشان اختصاصی به کار رفت. اعرابی برای تأمین هزینه‌های ضبط، ماشین خود را فروخت و تمام سازها—از جمله درام‌ها (با سمپل‌های Cakewalk و Sonar)، بیس، گیتار و وکال—را خودش ضبط کرد.
- تاثیر در فرایند مجوزدهی: انتشار «پنهان» باعث شد سیستم مجوزدهی وزارت ارشاد تغییر کند و راه را برای پذیرش رسمی متال در ایران بگشاید.
آلبوم‌های بعدی و چالش‌های اجرا
پس از «پنهان»، فرشید سه آلبوم دیگر منتشر کرد:
- «سکوت راوی» (۱۳۸۷/۲۰۰۸): این آلبوم در مقایسه با «پنهان» با چالش‌های کمتری برای مجوز و انتشار مواجه شد.
- «به رنگ شب» (۱۳۹۱/۲۰۱۲): او این آلبوم را از نظر کیفیت صدابرداری و تولید بهترین اثر خود می‌داند.
- «مرگ خاموش» (۱۳۹۶/۲۰۱۷): آخرین آلبوم منتشر شده او تا امروز است.
اولین کنسرت رسمی فرشید در سال ۱۳۸۹ (۲۰۱۰) در اریکه ایرانیان با استقبال چشمگیر مخاطبان و حتی توجه رسانه‌های بین‌المللی روبه‌رو شد. اما مسیر همیشه هموار نماند. در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) اولین کنسرت متال برج میلاد با حاشیه‌هایی همراه شد: به دلیل لباس و مدل موی حاضران و اتهام «لیدر شیطان‌پرستان» (?WTF)، محدودیت‌هایی ایجاد شد و اعرابی به مدت پنج سال ممنوع‌الفعالیت گردید. او این ممنوعیت را ناشی از «زیرآب‌زنی رقبا» و گزارش‌هایی به کمیسیون امنیت ملی مجلس می‌داند. ممنوعیت تا سال ۱۳۹۶ (۲۰۱۷) ادامه یافت.
«انجمن راک»: تلاشی برای ساماندهی
در سال ۱۳۸۲ (۲۰۰۳)، با هدف ساماندهی و حمایت از موزیسین‌های راک، اعرابی پیشنهاد تاسیس «انجمن راک» را مطرح کرد. در این انجمن هنرمندانی مانند فرشاد رمضانی، کیوان کیارس، فرزاد گلپایگانی و آرش مقدم حضور داشتند. هدف این انجمن ایجاد یک نهاد قانونی (NGO) برای حمایت از هنرمندان راک و حتی فراهم کردن بیمه برای آن‌ها بود. آن‌ها اساسنامه نوشتند و با کامبیز روشن‌روان (رئیس وقت شورای موسیقی) جلساتی داشتند. اما با روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد، فعالیت انجمن متوقف شد.
سبک موسیقایی و مضامین اشعار
فرشید اعرابی در طول سال‌ها، سبک‌های مختلف را تجربه کرده است:
- تلفیق پاپ و راک: در دوران پاپ، او سعی می‌کرد المان‌های راک را در تنظیمات و اجراهای خود وارد کند.
- موسیقی فیلم ارکسترال: در آثاری مانند «بادام های تلخ» نمونه برجسته‌ای از کار ارکسترال اوست.
- هوی متال فارسی با مضامین عرفانی و اجتماعی: در «پنهان» از اشعار مولانا با لحنی سیاه و معترض استفاده کرد و مولانا را یک شخصیت «متال» توصیف نمود.
- گرایش‌های جدید: در آلبوم اخیرش، او به دنبال ترکیب هارمونی‌های دهه ۵۰ با تنظیمات ارکسترال آکوستیک و ریف‌های مدرن متال است. اشعار این مجموعه بیشتر به مضامین اجتماعی و انتقادی می‌پردازند. اعرابی بر این باور است که شعر فارسی قابلیت بالایی برای موسیقی متال دارد و نباید الزاماً به انگلیسی خواندن محدود شد.
فاصله از موسیقی و بازگشت دوباره
پس از انتشار «مرگ خاموش» و بروز مشکلاتی در گروهش—مانند مهاجرت هادی به آمریکا و عدم تمایل نیما به همکاری—اعرابی مدتی از فعالیت موسیقی فاصله گرفت. در این دوران، او به جمع‌آوری اشیاء قدیمی و عتیقه‌جات پرداخت: انگشترهای عقیق و کهربا، پارچه‌های قدیمی (مانند روسری‌های پادشاهی دوران پهلوی) و وسایل نوستالژیک دوران کودکی‌اش. او این فعالیت را به عنوان «نجات‌بخش» خود در آن دوره دشوار توصیف می‌کند.
اما در آبان ماه سال 1402، شور و شوق بازگشت به موسیقی در او شعله‌ور شد. او اکنون در حال کار بر روی یک آلبوم جدید است که شامل ۹ تا ۱۰ ترک با تنظیم ارکسترال و صدای «چرک سیاه جنوب شهری» خواهد بود. به گفته خودش، این آلبوم با حس درونی و یونیکِ او ساخته می‌شود و از نتیجه اولیه بسیار راضی است.
فرشید اعرابی همیشه بر استقلال هنری خود تأکید داشته و پیشنهاد ساخت آلبوم سفارشی با بودجه‌های کلان و حضور در برنامه‌های تلویزیونی را رد کرده است. او معتقد است که فضای موسیقی راک و متال در ایران و جهان دیگر رونق گذشته را ندارد و با چالش‌هایی مانند رقابت ناسالم، حسادت به پیشرفت دیگران و بی‌ثباتی مواجه است. با این وجود، او با امید به آینده، همچنان در مسیر هنری خود گام برمی‌دارد.
