در تاریخ معاصر موسیقی ایران، نام قاسم عابدین به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین صدابرداران و مهندسان صدا ثبت شده است. او نقشی کلیدی در ضبط و ثبت آثار مهم موسیقی پس از انقلاب اسلامی، به‌ویژه در زمینه موسیقی فیلم، موسیقی پاپ و موسیقی سنتی ایفا کرده و سهمی قابل توجه در شکل‌گیری جریان‌های تازه در این حوزه داشته است.
آغاز مسیر صدابرداری از آمریکا تا استودیو صبا
قاسم عابدین از دوران جوانی مجذوب دنیای صدا و مهندسی صوت شد. او برای فراگیری تخصصی این دانش، راهی ایالات متحده آمریکا شد و پس از پایان دوره‌های آموزشی، در بهار سال ۱۳۵۷، درست همزمان با آغاز تحولات انقلابی در ایران، به کشور بازگشت. تنها چند ماه بعد، در شهریور همان سال، به همراه چند شریک، استودیو صبا را تأسیس کرد؛ استودیویی که به‌زودی به یکی از حرفه‌ای‌ترین مراکز ضبط موسیقی در کشور تبدیل شد.
استودیو صبا از همان ابتدا با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته‌ای مانند دستگاه‌های ۱۶-Track recording، امکانات منحصربه‌فردی در اختیار داشت؛ تجهیزاتی که با تلاش گروهی و واردات از آمریکا تهیه شده بودند.
از موسیقی فیلم تا نقش‌آفرینی در شکل‌گیری موسیقی پاپ
پس از انقلاب، با تغییر فضای فرهنگی، استودیو صبا تمرکز خود را بر موسیقی فیلم گذاشت. همکاری با آهنگسازان برجسته‌ای مانند ناصر چشم‌آذر (آلبوم «باران عشق» و فیلم «امام حسین»)، کامبیز روشن‌روان (برای سریال «سربداران» و «فرستاده امام حسین») و احمد پژمان، بخشی از فعالیت‌های ماندگار این دوره است. همچنین ضبط موسیقی سریال خاطره‌انگیز روزی روزگاری توسط او، یکی از نمونه‌های شاخص کیفیت بالای صدابرداری در ایران بود.
اما یکی از مهم‌ترین فصل‌های فعالیت عابدین، مشارکت مؤثر او در ظهور دوباره موسیقی پاپ پس از انقلاب است. در دورانی که انتشار موسیقی پاپ با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بود، عابدین با درک علاقه مردم به این سبک، فضا را برای تولید و ضبط آثار جدید مهیا کرد. او با خشایار اعتمادی همکاری نزدیکی داشت و نخستین آلبوم رسمی پاپ پس از انقلاب با نام «دلشوره» را در استودیو صبا ضبط و میکس کرد. این اثر با مجوز رسمی و از طریق شرکت آوای صبا منتشر شد. البته این گفته آقای قاسم عابدین است، ولی بر اساس اطلاعات موجود، پخش و توزیع این آلبوم توسط شرکتی به نام «پخش نمونه» انجام شده است. این شرکت متعلق به آقای سلطانی بوده و بعدها به «هم‌آواز آهنگ» تغییر نام داده است. در زمان انتشار آلبوم «دلشوره»، به دلیل استقبال گسترده، شرکت‌های پخش متعددی برای تولید و توزیع آن همکاری کردند. در حال حاضر، اطلاعات دقیقی درباره مشارکت شرکت‌هایی با نام‌های «آوای صبا»، «آوا صبا» یا… در پخش این آلبوم در دسترس نیست. با توجه به منابع موجود، به نظر می‌رسد که شرکت «پخش نمونه» (هم‌آواز آهنگ) مسئول اصلی توزیع آلبوم «دلشوره» بوده است.
پس از آن، راه برای دیگر هنرمندان نسل اول موسیقی پاپ باز شد. خوانندگانی چون محمد اصفهانی، قاسم افشار، شادمهر عقیلی، احسان خواجه‌امیری، حسین زمان، بیژن خاوری و مهرداد کاظمی و… در استودیو صبا آثار خود را ضبط کردند. این دوران، نقطه اوج فعالیت استودیو صبا بود و ضبط‌ها تا دیروقت ادامه داشت. با این حال، عابدین معتقد است که در سال‌های بعد، به‌دلیل ورود تهیه‌کنندگان خاص و قراردادهای انحصاری، از کیفیت آثار کاسته شد.
همکاری با بزرگان موسیقی سنتی، کودک و راک
قاسم عابدین علاوه بر پاپ و موسیقی فیلم، در ضبط آثار موسیقی سنتی ایران نیز نقش برجسته‌ای داشته است. همکاری با استادانی چون محمدرضا شجریان، همایون شجریان و شهرام ناظری، بخشی از این مسیر پرافتخار است. او همچنین در زمینه موسیقی کودک نیز فعال بود و آثاری مانند «اتل متل» در استودیو صبا ضبط شدند.
در اوایل دهه ۱۳۷۰ (۱۹۹۲ میلادی)، همکاری او با فرهاد مهراد و ضبط آلبوم «خواب در بیداری» یکی از نقاط عطف حرفه‌ای اوست. همچنین با فریدون فروغی رابطه کاری و دوستانه نزدیکی داشت و ترانه تیتراژ سریال «دختری به نام تندر» را با صدای او ضبط کرد. کوروش یغمایی نیز از دیگر هنرمندانی است که آثارش را در استودیو صبا ضبط کرده و عابدین از او به‌عنوان فردی دقیق و خوش‌برخورد یاد می‌کند.
ورود تکنولوژی به روند صدابرداری ایران
یکی از ویژگی‌های برجسته قاسم عابدین، نگاه نوآورانه و تکنولوژیک او به فرآیند صدابرداری بود. در بازگشت دومش به آمریکا، تکنولوژی‌های جدیدی را شناخت و با خود به ایران آورد. او کامپیوتر را وارد روند ضبط صدا کرد و از نرم‌افزارهایی مانند Cakewalk و Sanford برای synchronization رکوردهای آنالوگ با سیستم‌های دیجیتال استفاده کرد. به گفته خودش، برای نخستین‌بار در ایران، مسترینگ دیجیتال (digital mastering) را انجام داده تا کیفیت صدا حتی روی نوار کاست نیز حفظ شود.
تربیت نسل جدید و ادامه راه
قاسم عابدین نه تنها نقش بزرگی در ضبط آثار موسیقی داشته، بلکه در آموزش و تربیت نسل جدید صدابرداران نیز مؤثر بوده است. بسیاری از افراد در استودیو صبا زیر نظر او آموزش دیدند، از جمله محمد مهراد. فرزندش، کاوه عابدین نیز امروز راه پدر را ادامه می‌دهد و استودیو صبا همچنان فعال است.
او حتی تجربه کوتاهی در بازیگری هم داشته و در فیلم «میکس» به کارگردانی داریوش مهرجویی نقش‌آفرینی کرده است.
جمع‌بندی
قاسم عابدین از چهره‌های مهم و اثرگذار صنعت موسیقی ایران در دهه‌های اخیر است. از تأسیس استودیویی پیشرو و به‌روزرسانی آن با فناوری روز گرفته تا نقش‌آفرینی در احیای موسیقی پاپ و همراهی با بزرگان موسیقی سنتی و راک، او در هر گام، با نگاهی حرفه‌ای، جسورانه و دقیق عمل کرده است. آثار و شاگردانی که به‌جا گذاشته، نشان می‌دهد که تأثیر او فراتر از یک صدابردار صرف است؛ او یکی از معماران پشت‌صحنه موسیقی معاصر ایران است.
