در این مقاله به معرفی یکی از چهره‌های تأثیرگذار، مستقل و متفاوت موسیقی راک و بلوز ایران می‌پردازیم: بابک میرزاخانی که با نام هنری میرزا شناخته می‌شود. او از پیشگامان موسیقی زیرزمینی راک و بلوز در ایران است و بیش از دو دهه فعالیت بی‌وقفه و خلاقانه در این عرصه دارد. مسیری که میرزا در موسیقی طی کرده، سرشار از انتخاب‌های آگاهانه، جسورانه و گاه پرهزینه بوده؛ انتخاب‌هایی که او را به چهره‌ای خاص و ماندگار در این حوزه بدل کرده‌اند.
موسیقی بدون مجوز؛ انتخابی برای حفظ اصالت
یکی از نکات برجسته در کارنامه‌ی میرزا، تصمیم آگاهانه او برای انتشار بدون مجوز رسمی است. او معتقد است گرفتن مجوز ممکن است به سانسور یا تغییر در محتوای اثر منجر شود، در حالی‌که برای او مهم است که موسیقی‌اش همان‌طور که هست و از دل آمده، به گوش مخاطب برسد.
میرزا تأکید می‌کند که از پرداختن به موضوعات غیراخلاقی و سیاسی در آثارش پرهیز کرده، چرا که می‌خواهد آثارش تاریخ مصرف نداشته باشند و حتی صد سال بعد، همچنان شنیدنی باقی بمانند. به‌رغم آگاهی از مزایای اقتصادی دریافت مجوز و برگزاری کنسرت، او این مسیر را انتخاب نکرده تا بتواند استقلال هنری‌اش را حفظ کند.
حضور در سینما و شهرت ناگهانی
حضور بابک میرزاخانی در فیلم “کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد” به کارگردانی بهمن قبادی در سال ۲۰۰۹، نقطه عطفی در زندگی هنری او بود. میرزا نه‌تنها در این فیلم نقش داشت، بلکه بسیاری از هنرمندان دیگر حاضر در فیلم را نیز معرفی کرده بود. به گفته‌ی خودش، این فیلم سندی تصویری از یک دوره‌ی مهم در تاریخ موسیقی زیرزمینی ایران است.
انتشار بین‌المللی فیلم باعث شد که میرزا در مدت کوتاهی با موجی از شهرت روبرو شود؛ تجربه‌ای که او از آن با عباراتی مانند “باورنکردنی”، “ترسناک” و شبیه فیلم‌های وودی آلن یاد می‌کند. این شهرت کوتاه‌مدت، با فراموشی تدریجی همراه شد، و او این نوسان را بخشی از واقعیت دنیای هنر می‌داند.
چرا تا امروز کنسرت برگزار نکرده است؟
با وجود اینکه میرزا در سبک‌هایی چون راک و بلوز فعالیت دارد که به‌طور معمول با اجرای زنده عجین هستند، تاکنون هیچ کنسرتی برگزار نکرده است. او بیش از ۵۰ قطعه منتشرشده دارد اما اجرای زنده نداشته. نبود گروه موسیقی ثابت در مقاطعی از فعالیتش، به‌همراه کمبود سالن‌های مناسب برای اجرای Full Band با سازهایی مثل گیتار الکتریک و درامز، از دلایل این موضوع بوده است.
او اجرای آکوستیک یا Unplugged را در محیط‌هایی مانند کافه‌ها ممکن می‌داند، اما عدم آمادگی گروه پس از دیده‌شدن در فیلم قبادی را فرصتی از دست‌رفته می‌داند؛ فرصتی که می‌توانست نقطه شروعی برای اجراهای زنده‌اش باشد.
پروژه‌های تازه، همکاری‌های نو
میرزا در کنار ساخت موسیقی برای فیلم و تئاتر ـ که به گفته‌ی خودش تاکنون برای دست‌کم ۳۰ فیلم هنری موسیقی ساخته ـ این روزها مشغول ضبط و تهیه‌ی آهنگ‌های تازه‌ای با کیفیتی متفاوت و بالا است. او اشاره می‌کند که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ روند جدیدی را در ساخت آثارش آغاز کرده و دست‌کم ۳۰ دمو در این مسیر آماده کرده است.
در این پروژه‌ها، با هنرمندانی چون همایون مجدزاده (گیتار لید)، بردیا امیری (درامز)، سعید جامع (درامز)، امید بنکدار (بیس)، فرشاد پاسدار (بیس و گیتار) و سردار سرمست (پیانو) همکاری کرده است. اشعار این قطعات حاصل همکاری با عطیه عطارزاده هستند که در آن‌ها نیز میرزا مانند همیشه سعی کرده از واژگان درست و وزنی مناسب استفاده کند تا شعر با موسیقی همخوانی داشته باشد.
راک به مثابه فرهنگ
بابک میرزاخانی موسیقی راک را صرفاً یک سبک موسیقایی نمی‌داند؛ او آن را یک فرهنگ می‌نامد، فرهنگی که مبتنی‌ست بر “نگاه هم‌سطح” و فاصله گرفتن از سلسله‌مراتب‌های سنتی. او باور دارد که این نگاه هنوز در جامعه‌ی ایران جا نیفتاده است و موسیقی راک فارسی در مسیر رسیدن به هویت بومی خودش با چالش‌هایی جدی مواجه است.
میرزا تلاش کرده تا در ترانه‌هایش از شعرهایی استفاده کند که چندلایه، عمیق و “ایرانیزه‌شده” باشند. او از سویی، سادگی مفرط برخی ترانه‌های راک فارسی را نقد می‌کند و از سوی دیگر، به “باورپذیری” ترانه‌هایی که از شعر کلاسیک یا تجربیات روزمره بهره می‌برند، اما برای مخاطب واقعی به نظر نمی‌رسند، توجه دارد.
جمع‌بندی
بابک میرزاخانی، با نام هنری میرزا، نه‌تنها یکی از صداهای متمایز در موسیقی راک و بلوز ایران است، بلکه با انتخاب‌هایی شخصی، مستقل و گاه پرریسک، مسیری منحصربه‌فرد را طی کرده است. او همچنان فعال است، مشغول ساخت آثار تازه و در حال آماده‌سازی برای ورود به مرحله‌ی اجرای زنده. میرزا با نگاه منتقدانه‌اش به ساختارهای فرهنگی، هنری و حتی موسیقایی رایج، یکی از چهره‌های تفکرمحور و نوآور در صحنه‌ی موسیقی ایران امروز به شمار می‌رود.
لینک ها و منابع
 | بی‌سازش، بی‌مجوز، بی‌مرز){kind=link}